Karel, Gerard en Alexander

Karel van het Reve’s broer Gerard heeft eens gezegd of geschreven (ik ga het niet opzoeken) dat mensen zoals zijn Geleerde Broer symboolblind zijn, en daarom niets kunnen begrijpen van wat hij schrijft. Ik wist toen ik dat las nog weinig van de animositeit tussen Karel en Gerard. Later las ik Karels ‘Marius’, waarin hij onder meer schreef dat een schrijver best overdag bij een baas kan werken en dan ’s avonds kan gaan schrijven. Dan was hij niet afhankelijk van subsidies. Met deze mening was Gerard het grondig oneens. Hij vond, geloof ik, dat alle schrijvers als één man achter de schrijversactie moesten gaan staan. En nou opeens die vervelende broer Karel.
Dat neemt allemaal niet weg dat we eens moeten kijken of Gerard met dat woord ‘symboolblind’ ook iets bedoelde. Het ging hem vanzelfsprekend om religieuze symbolen. De Vijfde van Beethoven is ook wel een symbool geweest voor de overwinning op Hitler, maar dat is te eenvoudig. Nee, hij bedoelde de maagdelijkheid van Maria, het net niet vermoorden door Abraham van zijn zoon, het uitroeien van hele volken met de welwillende steun van Jahweh, het omvallen van de muur van Jericho, Isis en die Grijze Ezel.
Allemaal dingen waar alleen nog de ouderwetsche protestanten en de geïnteresseerde atheïsten weet van hebben. Neem die maagdelijkheid van Maria. Die was bijvoorbeeld nodig omdat Maria schoon, rein en heilig moest blijven. Een Moeder Gods die met haar man Jozef had liggen timmeren, dat kon natuurlijk niet. Nee, Jezus moest na een soort zelfbevlekking ter wereld komen, en die Jozef was al wat ouder dus die dacht: laat mij maar een beetje uit het verhaal verdwijnen, en Jezus deed nog wat met water en wijn, hij stierf tenslotte aan het kruis en zo werd de wereld verlost.
Dat is allemaal heel mooi en zal heel prachtig zijn, maar broer Karel denkt: wat stáát er? Hij zal toch, net als ik en iedereen, op de hoogte zijn van de kitscherige symboliek van het christendom. Hij heeft trouwens ook geschreven over de symboliek in sommige gedichten. Karel was niet zozeer symboolblind, hij was not amused by symbolen. En verder heeft hij de dichter Poesjkin eens aangehaald, die zei dat dichters een beetje dom moesten zijn. Een van die dichters is Karel van het Reve.