Bach’s tweede vrouw

Dit is een afbeelding van Anna Magdalena Wülken, met wie Bach in 1721 trouwde. Zijn eerste vrouw was anderhalf jaar eerder overleden. Ze was de dochter van een hoftrompettist uit Weißenfels.
Het is altijd leuk om de partners te zien van kunstenaars die je waardeert. Georgette Magritte, Gaia Dali, die schilderende vriend, hoe heet hij, van Gerrit Komrij. Ik heb net een boekje met de dichtwerken van P.A. de Génestet gekocht. Daarin staat zijn portret. Dat kende ik al. Ik ben benieuwd naar de vrouw, als hij die had, van de man die schreef over het land van mest en mist. Zo ben ik ook benieuwd hoe de verzorgers van Adolf Wölfli, de schizofrene kunstenaar, er uitzagen.

Loesberg

Ik herlees nu Enige defecten van R.A. Loesberg, een roman (of een reeks van zeven verhalen, dat is maar hoe je het ziet) uit 1974. Het is het meest misantropische boek dat ik ken. Het principe van het boek is: ik, Robert Loesberg (die in dit boek zeven keer voorkomt, op verschillende leeftijden) deug. Maar de wereld is verschrikkelijk, in het bijzonder de rest der mensheid is te erg om met een vinger aan te raken. Het is pus, drab, kwijl en smegma dat er rondvliegt.
‘Dat lees je dan zeker niet voor je plezier.’
Toch wel. De man kon schrijven. Als je al een boek lang bent beziggehouden met zinnetjes zoals ‘Ik heb vannacht bijna niet geslapen. Gelukkig maar’, dan begrijp je wel wat er in hoofdstuk 7 zal komen na ‘Leef met pleizier, rook met pleizier, rook Pall Mall export, wereldbekend aroma.’
Hadriana schreef me: word je nu niet naar van zo’n boek? Een fijne jongen vond ze die Loesberg niet. Nee, een fijne jongen is het zeker niet geweest. Maar naar word ik niet van dit boek. Naar word ik van documentaire boeken over de nazi’s of de sovjets, en van documenten waarin gelogen wordt. Bij Loesberg let ik meer op de stijl.
Ik zei: ik herlees dit boek. Ik heb het 30 jaar geleden al eens gelezen, nadat ik een recensie had gelezen van Gerrit Komrij (‘Ik vind al die smerigheid zo al mooi, maar ik begrijp best dat u het liever wat functioneler heeft’). Bij herlezing blijk ik toch iets minder te genieten dan vroeger. Dat zit niet in mijn kennis van de figuur Robert Loesberg, maar een echt goed boek moet meer hebben dan een goede schrijfstijl. Er moet ook iets in meegedeeld worden. Loesberg dacht dat hij het met stijl alleen wel zou redden.
Loesberg stierf op 46-jarige leeftijd, in 1990. Hij werd thuis gevonden. Men zei dat hij door epilepsie en drankzucht was omgekomen. Maak daar maar van: door drankzucht. Het hoort bij de dronkeman - zeker als hij Loesberg heet - dat hij zich zo’n ziekte als epilepsie aanmeet.